He whakaaro noa - He Muka 1995

Putanga 8(1) Raumati 1995

Ko te reo te moko o te hinengaro, o te wairua, o te tinana o te tangata e mōhiotia atu ai ia he Māori. Ko te reo te mātāmua, ko te kaiwhakaako ia tāna pononga. Kei te rere te kōrero, kua toko ake hoki te huatau i ētahi kia whakamahia te katoa o ngā tamariki o roto i ngā kura kia ako i te reo Māori.

Katoa tātou i ōna wā i whakamahia i a tātou i te kura kia ako i ētahi kaupapa kāore nei tātou i pīrangi, ā, me te aha anō kiriweti ana, konekone atu ana tātou ki aua kaupapa rā. Ahau nei, i a au i te kura tuarua, i whakamahia kia ako i ngā mahi pāngarau me ngā mahi pūtaiao ahakoa kāore nei au i rata atu ki te kaupapa, ki te kaiwhakaako rānei. Me te aha anō anei au te whakamau tonu nei, me te kore e paku uru mai o tētahi minaka, o tētahi tāpara ki aua kaupapa.

Koinei ki a au te hua o te whakamahi i te tangata kia mahi i tāna kāore i rata atu ai. Ko te mutunga iho ko tāna he whakamau, he kore e taea te whakangāueue i tōna tino mauāhara ki aua mahi rā.

Nā konei au i tino whakahē ai i te huatau e rere nei kia whakamahia te katoa kia ako i te reo Māori. I tua atu i te whakamau me te mauāhara:- 

  • he whakapau noa iho i te kaha o te kaiwhakaako ki te hunga kore e rata mai. Ko te whakatinanatanga o tēnei āhua ko te whakapōrearea, ko te hīanga o te akonga;
  • kei te nui te hunga hia whai mai i te reo engari kua kore i kitea he kaiwhakaako mō ērā. Ki a au, tangohia mai rātou i te hunga kāore i te aro nui, kāore rānei i te pīrangi mai ka whakatū ki te aroaro o te hunga kōkeko mai;
  • inā whakapaua te kaha ki te hunga tūkawikawi ka tere puta ngā hua, inā kore he aha te aha?
  • ko ngā matatiki me tuku ki te hunga whai mai, hei aha i aro atu ai ki te hunga aro kore mai. Mā konei e rato ai ngā matatiki;
  • nāwai te tangata i kore ai e rata ki te reo, mā tēnei āhua ka tino kore rawa atu e rata;
  • ki te tutuki te whakaaro whakamahi i te katoa kia ako i te reo Māori, ā, ka mau te reo i te katoa, nō wai te reo ā taua wā? Nō tātou tonu, nō tauiwi kē rānei?