Kua whakanuia ngā toa whakaihuwaka reo Māori 2019

He tokorua e ngākau nui ana ki te whakarauoratanga o te reo Māori, otirā, he reo rongonui o te ao waiata, ko ia te take e waiatatia ana te ngaringari o te motu ki ngā reo e rua, te reo Māori me te reo Ingarihi, koia te hunga i whakawhiwhia ki ngā tohu kairangi i te Tekau mā Ono o Ngā Tohu Reo Māori ā-Motu i tū ki Tāmaki Makaurau i te pō o te Rāmere te ono o Hakihea 2019.

He kaiwhakaako, he kaitātaki, he tohunga reo anō hoki a Rāhera rāua Te Waihoroi Shortland, ko ngā toa whakaihuwaka ngātahi rāua o Te Tohu Oranga Angitu.

I toa ko te puka whakaemi waiata o Hinewehi Mohi e kīia ana ko ‘Waiata Anthems’ – he mea whakanui te rua tekau tau nō te tū mai o te kaiwaiata nei ki te waiata i te ngaringari ā-motu ki te reo Māori i mua i tētahi kēmu o ngā Ōpango – i riro i a ia Te Tohu Huia Te Reo 2019.

“Miria te pounamu pīata ana" e hāngai pū ana tēnei whakataukī e whakaatu ana i te mahi, i te ngākau nui, ka mutu, i te māia o ō tātou toa whakaihuwaka reo Māori”, te kī a te Toihau Ahorangi Rawinia Higgins.

“He kuru pounamu, he rerehua ngā whakatutukinga e tika ana kia miria tonu, kia miria tonu kia pīata mai ai hei tino tauira o te mahi ārahi, o te mahi hāpai i te iwi. Nō mātou te hōnore i tō rātou matakite, ārahitanga hoki.”

I tēnei tau i neke atu i te kotahi rau rima tekau te nui o ngā kaupapa reo Māori i whakaingoatia mai i tēnā hapori, i tēnā rāngai hoki, me te whānui hoki o ngā momo kaupapa.

“E haruru ai ngā mahi whakarauora reo Māori a Rāhera rāua ko Waihoroi Shortland i ngā whakatipuranga o Ngāi Aotearoa ā haere ake nei, haere ake nei. Kua mahi rāua i ngā mahi mā te iwi i ngā akomanga, i ngā taiwhanga poari, mai i pikitia tae atu ki te papa whakatū waewae o te kapa haka: ko te mahi hāpai i te iwi, ko te mana, koia ēnei ngā taonga ka whakarērea iho e rāua,” te kōrero a te Ahorangi Higgins.

“Nā te whakatau a Hinewehi ki te waiata i te ngaringari ki te reo Māori, koia te take e waiatatia ana te ngaringari o Aotearoa i ngā reo e rua, te reo Māori me te reo Ingarihi mai i ngā whakataetae Ōpango, ki ngā kura, ki ngā hōro matua, tae atu ki te whare pāremata i ēnei rā. Nā tēnei wahine korokoro tūī toa i panoni katoa ai a Aotearoa.”

Hei ngā rā e tū mai nei ka titiro whakamuri tātou ki te ara i para ai ki te whakarauoratanga, me te kite anō koia te wā i puta mai ai te reo Māori hei tino tohu matua o tō tātou Aotearoatanga.

“E whakaaturia ana e tēnei te ariā o ngā Waiata Ngaringari (Waiata Anthems): he kaiwaiata nō tēnā ahurea, nō tēnā ahurea e panoni ana i ā rātou waiata kia reo Māori te karawhiu”.

Kua roa a Rāhera Shortland, nō Ngāpuhi, e whakaako ana i te reo Māori ki te taumata kura tuarua. Nāna tonu te wae rūmaki tuatahi i whakatū ki te kura tuarua o Auckland Girls Grammar. Ko ia te Heamana o Te Ātaarangi.

He whakamihi hoki tēnei ki a Te Waihoroi Shortland, he uri nō ngā kāwai rangatira o Ngāti Hine, i tana kaha taunaki, kaha kōrero hoki i te reo Māori, hei kaipāho, hei kaiwhakaari, hei heamana tuatahi o te hinonga whakarauora reo Māori Te Mātāwai.

Ko te whakatepenga o ngā kaupapa whakanui i te reo Māori i tū i te wiki kotahi ki roto o Tāmaki Makaurau ko Ngā Tohu Reo Māori, i wāhia ngā mahi o te wiki e te hui taumata reo Māori tuatahi mō te hunga rangatahi o Aotearoa a Raranga.Tahi 2019 ki te Pokapū Hui o Vodafone ki Manukau. I tū hoki Te Wānanga o ngā Reo o Te Moananui ā-Kiwa, a Vaka Leo, mā ngā tohunga whakarauora reo o Te Moananui ā-Kiwa.

“I te tōnga tonu o Te Tau o ngā Reo Taketake o te Ao, kua mārama haere a Ngāi Aotearoa he muka te reo Māori o tō rātou tuakiri. I kitea te tini me te mano o te tāngata e hīkoi ngātahi ana ki tō mātou taha i Te Wiki o te Reo Māori, he miriona neke atu hoki i whai mai i runga ipurangi. Ka mutu, he nui noa ake ngā ingoa i tukuna mai i tēnei tau i ngā tau o mua mō Ngā Tohu Reo Māori.”

“Ki te tū ngātahi tātou, he toka tū moana te ritenga, ka haere tonu ngā mihi ki ērā o Ngāi Aotearoa e whakapau kaha ana kia kaha tonu, kia ora tonu, kia rite tonu hoki tō tātou reo taketake mō te rautau rua tekau mā tahi e tū mai nei.”

 


Kia kite ko wai i toa, haere ki konei - Ngā Tohu Reo Māori 2019 – Ngā Toa Whakaihuwaka

Pāwhiri i konei kia kite i Ngā Tohu Reo Māori i runga i Whakaata Māori