Kāre au i te paku mōhio he pēnei rawa te uaua o te whai i tēnei tohu a Te Taura Whiri i te Reo Māori, arā, te Toi Reo Māori. Heoi anō, nā te kaha tonu o taku whānau ki te akiaki i a au i whakaaro ake au kāti rā, me ūpoko pakaru ka tika!

Ka hoki ngā mahara ki tō mātou wānanga tuatahi i whakatūhia ki Te Upoko o te Ika i te marama o Poutū-te-rangi. Ka tū ake mātou ki te whakamōhio ki te hunga i tae atu ko wai?, nō hea? Ko tāku mahi he āta whakarongo ki tēnā, ki tēnā e kōrero ana kia rongo ai ahau i te wairua o ēnei momo wānanga. E kare ko ngā toki tonu ēnei o te ao pāpaho me ngā waka kawe kōrero e noho ana i waenganui i te marea. Kua uru tonu mai te āwangawanga, te anipā me te whakaaro ake, he aha hoki taku mahi i konei?

Kātahi ka wehewehea mātou kia noho ki te taha o ngā kaiako kua taki tae mai ki te whāngai i ō rātou mātauranga mō ngā mahi whakamāori, whakawhiti reo. Kai runga noa atu ā rātou mahi! Kāre noa iho i roa i muri mai i tō mātou wānanga tuatahi, ka pātukihia te kaupapa nei e te mate urutā. Kua kore e taea te noho tahi, te hui tahi, te kōrero tahi ā-tinana nei ki te taha o ngā pūkenga. Kua puta ake ko te mata o te ao rorohiko!

Tēnā anō tērā wero o te whakamahi i te ipurangi me te whai i ngā wānanga mā te rorohiko.

Ko ētahi pēhitanga o te mate urutā, kāre e taea te haere noa iho ki te kōrero ki ngā kaiako mēnā e raru ana ngā mahi, e raru ana te pīnati, i te mutunga iho kua aniani noa iho te māhunga i te kaha warehanga kai kore e tutuki ngā whakamātautau.

Ko te wāhi i whakararu i a au, ko ngā whakamātautau me ngā māka i whakaritea e ngā kaimāka. I roto i te ao aromatawai, ki te tangohia he māka me whakamāramahia mai e ngā kaimāka he aha i tangohia ai aua māka. Kāre he take o te whakakōwhai noa iho i te wāhi e hapa ana, ā, kāre te ākonga i te mārama kei hea e hē ana, he aha i hē ai. Kāre i roa ka tau te whakaaro i roto i a au, kei hea te wāhi ki te reo o te kāuta? He aha i hē ai taku reo me te whakatakoto o te kōrero me te kupu? Ko te āhua nei, kāre he take o te reo i whāngaihia ki a au e aku mātua, e aku pākeke, e aku kuia, koroua hoki o te wā kāinga. I te wā i whāngaihia ahau i roto i tēnei ao, koirā te reo tuatahi i rongo ai ahau, ā, ko te reo o te wā kāinga.

Heoi anō, ahakoa ngā whakahēmanawatanga me ngā taumahatanga o te whai i te tohu nei i te wā o te pākatitanga o te mate urutā, waimarie i puta tonu te ihu. I puta ai nā runga i taku whakapono ki taku taha wairua hai ārahi i a au. Ana, i whakawhiwhia ahau ki te tohu Toi Reo Māori mō te whakawhiti reo me te whakamāori i te tau rua mano, rua tekau.

“Iti rearea, kahikatea ka taea”