Ngā Toa Reo Māori 2018

Kua tū ngā Tohu Reo Māori 2018 ki Te Whanganui-a-Tara. Ko te tikanga o ēnei he whakamihi i te hunga e whakanui ana i te reo Māori, ahakoa iti, ahakoa nui, i roto i te tau, i ngā tau kua taha, i te wiki o te reo Māori, i te ao toi, i te ao pāpāho, i te kāwanatanga, te mātauranga, te pakihi, te hapori, te iwi, te whānau, huri noa i Aotearoa, whakawhiti atu ki tāwāhi, puta ki te ao.  Ko te pepeha o te tau ‘Kia kaha te reo Māori’ me te whakaaro ahakoa iti, ahakoa nui,  ākona, kōrerotia, whakanuia!

I tae mai te marea me ō rātou kākahu pai, kanohi kitea mai, kanohi hou mai, he mātanga, he pīpī, he kaitautoko, Māori mai, tauiwi mai, mō te whakanui i te reo me ngā tāngata e kaha hāpai ake ana i te reo te take. Ko ōna kaihautū ko ngā tohunga o te manaaki a Stacey Morrison rāua ko Mātai Smith. Ko tā rāua he whakahaere i ngā mahi i runga atamira, he whakangahau i te iwi, he whakapāoho hoki i te ingoa o ngā toa. I reira hoki ngā kaitautoko nā rātou te pūtea tautoko i te pō. Ko te Papa, ko Whakaata Māori, ko Toi Aotearoa, ko Te Wānanga o Aotearoa, ko Vodafone, ko Te Māngai Pāho, ko Manatū Taonga, ko Te Matatini, ko Te Puni Kōkiri, ko Te Tāhuhu o te Mātauranga, ka mutu ko Te Taura Whiri i te Reo Māori. Waihoki i tae ā-ataata mai te Minita a Nanaia Mahuta me ōna whakaaro, tōna mihi anō hoki ki te kaupapa. Nei te whakamānawa a Te Taura Whiri ki a koutou ngā kaitautoko, otirā, te Minita i tā koutou kaha tautoko mai i tēnei kaupapa nui whakaharahara nei o tātou, ki a koutou katoa, e kore rawa te puna o mihi e mimiti.

Ko te tino toa i eke whakaihuwaka i taua pō ko Spark rāua ko Te Aka me tā rātou taupānga ‘KUPU’.  He taupānga e whakamahi ana i te kāmera o tō waea ki te whakamāori i ngā hanga noa o ia rā, heoi anō tāu he tango whakaahua o tētahi taputapu, taonga, pāraharaha ranei kia kitea te kupu Māori. Ka taea te whakaahua te tiaki ki tō waea, te tuku ki tētahi atu, te tīmata anō rānei.  Kua kitea e ngā pakihi nui te whaihua o te whakanui me te tautoko i te reo Māori, hei painga mō rātou, otirā, tātou a Aotearoa nei. Kāore pea i tua atu i te reo Māori kia whakaatu atu te tangata i tōna Aotearoatanga.

I whakanuia hoki a Te Amorangi Whatarangi Winiata ki te Tohu Oranga Angitu mō tana kaupapa 'Whakatipuranga Ruamano’.  He kaupapa whakarauora ake i te reo o ngā iwi tokotoru nei a Te Ātiawa, a Ngāti Toa, a Ngāti Raukawa hoki.  Nā tōna matatau, tohungatanga hoki ki te whakahaere i ngā āhuatanga katoa o te kaupapa, ahakoa te taha pūtea, te whakatakoto mahere, te whakahaere, te paihere i te tangata, te whakaemi rauemi e tika ana me te huhua anō o ana pukenga i tutuki ai tēnei o ngā tino kaupapa. E ai ki Te Ahorangi a Rāwinia Higgins, Toihau o Te Taura Whiri i te Reo Māori, “nā tana kaupapa kua kitea e te ao e taea ana te reo te whakarauora”.  Ko ngā hua o tana kaupapa, ko Te Wānanga o Raukawa, ko ngā kura Te Rito me Whakatupuranga Ruamano, me ngā kōhanga, i tua atu i tērā kua piki noa atu te nui o ngā kaikōrero Māori i roto i tōna iwi o Ngāti Raukawa. 

O ngā ingoa 150 i tonoa mai hei whakaarotanga mā ngā tiati, 36 i tae ki te whiringa whāiti, kāore i tokomaha ake i tērā i ngā tau ki muri. Rua tekau ngā tohu i whakawhiwhia ki ngā toa, heoi anō ko taua kōrero anō, ko te tino toa o te pō ko te reo Māori. Kia kitea te rārangi o ngā toa katoa o te pō pēhi i konei. Ka taea hoki te kite ngā ataata o ngā toa me ngā kaitautoko, pēhi i konei (add link to winners video and sponsors video then delete this).

Kei te mōhio tātou arā tētahi hunga e whakanui ana i te reo ao te pō, pō te ao, arā, ko te hunga kua waiho ko te reo Māori hei reo matua mā rātou ia rā, ia marama, ia tau. Ko ngā kura Māori, ko ngā wānanga, ko ngā iwi, hapū, whānau, a wai ake, a wai ake, ka mutu ko te tangata tonu. Me mihi ki a rātou e hāpai ana i te wāhi nui o ngā mahi whakarauora ake i te reo Māori, heoi anō kia kaha ake te reo Māori me whai tautoko, me whai kaikōrero Māori. Kua kite i ngā tau tata nei te hapori katoa o Aotearoa e whai ana ki te whakapiki i tā rātou matatau ki te reo Māori. E kitea ana tēnei tūāhuatanga i ngā pakihi, i rūnga pouaka whakaata, ki ngā tohu i ngā tiriti huri noa, huri noa, e huri pena ana a Aotearoa whānui. I te tau kua pahure nei kua mīharo katoa mātou o Te Taura Whiri ki ngā mahi kua mahia e tātou o Aotearoa ki te tautoko i te kaupapa, i te roanga o te tau, otirā, i te Wiki o Te Reo Māori. Nō reira me mihi te katoa o Aotearoa me tā rātou hiahia ki te tautoko i ngā whakarauoratanga ake o te reo Māori. Heoi i runga i te here o te pūtea i taea ko ētahi tauira pai rawa atu noa iho te whakanui ki ngā tohu reo, hei whakamaunga atu mā te tangata, hei tauira whai mā te hunga e matekai ana ki te reo Māori. 

Arā ētahi pakihi, tari kāwanatanga ā-motu, ā-rohe hoki e whai ana kia reorua ā rātou ratonga me ā rātou kaimahi, kia māmā ake te wāhi ki te hunga kōrero Māori te kōrero Māori ahakoa ki hea, ahakoa ki a wai.  Kua whakatauhia ā rātou manuhiri, kiritaki ki te reo Māori, kua whakamāorihia ā rātou ratonga, i ngā tau tata nei kua hanga taupānga anō hoki ki te reo Māori mō te ako reo Māori, mō te huhua anō hoki o ngā kaupapa. Kei te tino whakapau kaha ngā whakahaere ki te kimi huarahi e tautokona ai tēnei kaupapa o tātou, āe e kare mā, o tātou a Aotearoa whānui. Mā te tautoko i runga i te wairua pai, te whakaaro pai me te mōhio pai e tino āwhina ai tā tātou kaupapa whakarauora.  Kāore e kore he roa tonu te huarahi kia kitea tēnei āhuatanga o te Aotearoa kōrero Māori, heoi anō ināianei i ēnei tau tata nei e taea ana te kite te whakatinanatanga haere o te wawata a kui mā, a koro mā otirā o te hunga i pakanga i te pakanga kia ora tonu ai tō tātou reo rangatira. Me kī kua tata te pae tawhiti kua eke te pae tata, nō reira whakamaua kia tina, tina! Haumi e, hui e, tāiki e!

 


Ngā Toa


Iwi
Ko te toa o te tohu Iwi ko Muriwai Maggie Jones
Nā Whakaata Māori te Tohu Iwi i tautoko

Whānau
Ko te toa o te tohu Whānau ko Oti te Nanekoti nā Te Tāhuhu o Te Mātauranga
Nā Te Papa te tohu Whānau i tautoko
Tirohia te ataata tuku tohu

Rangatahi
Ko te toa o te tohu Rangatahi ko Māori Television Giphy Channel by Fly
Nā Vodafone te tohu whānau i tautoko
Tirohia te ataata tuku tohu

Takitahi 
Ko te toa o te tohu Takitahi ko Mike Hollings
Nā Toi Aotearoa te tohu Takitahi i tautoko
Tirohia te ataata tuku tohu

Mātauranga – Kaupapa Māori      
Ko te toa o te tohu Mātauranga – Kaupapa Māori ko Taringa Punua Pāoho nā Te Wānanga o Aotearoa
Nā Te Tāhuhu o te Mātauranga te tohu Mātauranga – Kaupapa Māori i tautoko
Tirohia te ataata tuku tohu

Mātauranga – Whānui
Ko te toa o Mātauranga – Whānui ko Mahuru Māori - Fortnitenā Te Wānanga o Aotearoa
Nā Te Tāhuhu o te Mātauranga te tohu Mātauranga – Whānui i tautoko
Tirohia te ataata tuku tohu

Kāwanatanga
Ko te toa o te tohu Kāwanatanga ko Te Amorangi ki mua, Te Hāpai Ō ki muri nā Rotorua Lakes Council
Nā Te Puni Kōkiri te tohu Kāwanatanga i tautoko
Tirohia te ataata tuku tohu

Pakihi        
Ko te toa o te tohu Pakihi ko Te Mātāpuna nā Fonterra
Nā Vodafone te tohu Pakihi i tautoko
Tirohia te ataata tuku tohu

Te Mahi Toi, Te Mahi Whakangahau 
Ko te toa o te tohu Te Mahi Toi, Te Mahi Whakangahau ko Oti te Nanekoti nā Te Tāhuhu o Te Mātauranga
Nā Te Matatini te tohu Te Mahi Toi, Te Mahi Whakangahau i tautoko
Tirohia te ataata tuku tohu

Ngā Mahi Pāpāho         
Ko te toa o te tohu Ngā Mahi Pāho ko Sky TV - Tiki Towns
Nā Te Māngai Pāhō te tohu Ngā Mahi Pāpāho i tautoko
Tirohia te ataata tuku tohu

Ngā Hapori Māori         
Ko te toa o te tohu Ngā Hapori Māori ko Dr. Te Taku Parai
Nā Te Puni Kōkiri te tohu Ngā Hapori Māori i tautoko
Tirohia te ataata tuku tohu

Aotearoatanga
Ko te toa o te tohu Aotearoatanga ko Kōrero Māori by Te Hiku Media
Nā Te Manatū Taonga te tohu Aotearoatanga i tautoko
Tirohia te ataata tuku tohu

Te Wiki o te Reo Māori   
Ko te toa o te tohu Te Wiki o te Reo Māori ko te taupānga Kupu nā Spark & Te Aka Māori Dictionary
Nā Whakaata Māori te tohu Te Wiki o te Reo Māori i tautoko
Tirohia te ataata tuku tohu


Te Tohu Huia te Reo       
Ko te toa o te tohu Huia te Reo ko te taupānga Kupu nā Spark & Te Aka Māori Dictionary
Nā Te Wānanga o Aotearoa te tohu Huia te Reo i tautoko
Tirohia te ataata tuku tohu

Ngā Tohu Kairangi         
Ko ngā toa o Ngā Tohu Kairangi ko:

  1. #1miriona – Te Māngai Pāho
  2. Hīkoi Reo Māori Whangārei – Te Kura Taitamawāhine o Whangārei
  3. Guyon Espiner – Te Reo Irirangi o Aotearoa
  4. Fush Uka - Anton Matthews
  5. Te Tauihu – Te Kaunihera o Pōneke

Nā Te Taura Whiri i te Reo Māori Ngā Tohu Kairangi i tautoko
Tirohia te ataata tuku tohu


Te Tohu Oranga Angitu     
Ko te toa o Te Tohu Oranga Angitu ko te Amorangi Whatarangi Winiata
Nā Te Taura Whiri i te Reo Māori te tohu Oranga Angitu i tautoko
Tirohia te ataata tuku tohu