Ngā taputapu whakarauora

KoPA (ZePA)

Ko te autaia KoPA nei te hua o ētahi rangahautanga – he tauira waitohu i te ara e hauora ake ai te reo Māori i Aotearoa: E tohu ana a KoPA i ngā tūārere e toru o te ara, mai i te Kore, ki te Pō, whiti atu ki te Ao Mārama. E tautohua ana ngā āhuatanga ka āwhina me ērā anō hoki ka whakararu i te toitūtanga me te ako o te reo. I runga i a KoPA, ka anga te titiro ki tua o te hunga nō rātou taketake ake te reo. Ka anga kē ki te maimoatanga o te reo Māori e te katoa o Aotearoa. 

Ko te ahu whaka-te-ao-mārama te ara e tūhauora ai te reo:


Kore →Pō →Ao Mārama 

Kia kapohia ake he tauira hei whakaata i te haere tika a te tangata i tēnei ara. Arā pea tētahi tangata kua kore i tautoko i te reo Māori i roto i ngā tau. Kei te Kore e noho ana. Kātahi ia ka whakawhiwhia ki tētahi tūranga teitei ake, he tūranga tiaki i te kaupapa-here reo Māori. Nō konā, ka iti ake tana whakahē i te reo Māori, ka neke mai i te Kore ki te Pō i te ara KoPA. Ka ono marama ia ki taua tūranga, ka whakaaro iho me ako pea ia i te reo, ka kuhuna rānei te reo Māori ki ngā kaupapa whakapakari i te ngaio o ngā kaimahi katoa. He kokenga anō tēnei i te ara KoPA, mai i te Pō ki te Ao Mārama. 

Ko tā mātou arotahinga i tēnei wā, ko te waihanga taputapu hei ine i ngā kokenga i te ara ki te Ao Mārama. Ka mātua tukua hei hāpai ake mā ngā tari kāwanatanga. Mō muri tāmakua ai hei tuku ki ētahi atu.  

 

Ngā huānga e rima o te whakamahere reo

I roto i ngā mahi whakamahere reo, e whakaponotia ana koinei ngā āhuatanga matua me arotahi e tūhauora ake ai te reo Māori:

  • Te mana o te reo – e matapoporetia ana te reo Māori e te iwi 
  • Te mārama pū ki te reo – e mārama pū ana te iwi kei te mōrearea te reo Māori, kei te mōhio hoki ki te wāhi ki a rātou i roto i tōna whakarauoratanga ake 
  • Te ako i te reo – e ako ana te iwi i te reo 
  • Te kōrero i te reo – kei te pānui, kei te tuhi, kei te kōrero te iwi i te reo, kei te mārama hoki ki te reo, i ngā whaitua huhua noa 
  • Te tahua reo me te kounga o te reo – kua rato ngā kupu me ngā kōrero tika hei kōrero i ngā āhuatanga katoa, i ngā kaupapa katoa.

He taupuhipuhi ēnei huānga katoa. Inā koa, ki te tokomaha ake te hunga ako i te reo, ko te tikanga ka tokomaha ake hoki te hunga kōrero i te reo. Ā, ki te tokomaha ake te hunga kōrero, ako anō hoki i te reo, ko te tikanga ka piki te kounga o te reo. Mā ngā mahi whakamahere reo, ka āta kōtuituia ngā whakapaunga kaha ki te whakaora ake i te reo, huri noa i ēnei āhuatanga e rima. 

Ki konei whāia ai te roanga atu o ngā kōrero mō te whakamahere reo.

 

He Ara Poutama Mō Te Reo Māori

He kaupapa kōpuni a He Ara Poutama mō te reo Māori nā Te Taura Whiri i te Reo Māori, Te Mātāwai me Te Tāhuhu o te Mātauranga. He taputapu whakaata-mōkito kua tāraia ki ngā raraunga motupae i ahu mai i ngā puna maha. Ko te takune ia, he taputapu a He Ara Poutama hei āta tautoko i te tārainga kaupapa-here me te tohanga rawa, i ngā pūtahi o Te Whare o te Reo Mauriora me te whānuitanga atu o te rāngai reo Māori.



Tānga kōrero

Ā mātou kaupapa rangahau

Haere

Te aroturuki me te arotake

Te āhua o tā mātou ine i tēnei mea te angitū

Haere