-
He kupu mō mātou
About us
He kupu mō mātou
About us
-
Ngā mahi whakarauora
History & revitalisation
Ngā mahi whakarauora
History & revitalisation
-
Ngā mahi whakamāori
Translations
Ngā mahi whakamāori
Translations
-
Ngā kaupapa nui o te wā
News & events
Ngā kaupapa nui o te wā
News & events
-
Te whakamahere reo
Language planning
Te whakamahere reo
Language planning
-
Ngā rangahau me ngā pūrongo
Research & reports
Ngā rangahau me ngā pūrongo
Research & reports
Kua tū Ngā Tohu Reo Māori i ia tau, atu i te tau 2004. He huarahi tēnei e whakakotahi ai mātou ko ō mātou hoa i tērā taha o Te Whare o te Reo Mauriora ki te whakamānawa i ngā hautipua me ngā kaupapa e kore rawa e warewaretia e āwhina nei ki te whakarauora i te reo.
Ka tū Ngā Tohu ā te Paraire, te 26 o Āperira, 2024, ki Te Whanganui-a-Tara.
Kua whakaroangia te wā tautapa, ā, ka kati hei te 10 o Tīhema, 2023. Mō te roanga ake o ngā kōrero e pā ana ki tēnei whakaroanga, tirohia te rārangi pātai auau kei raro nei.
Kia mōhio mai koe: ka whakaarongia ngā tono mō ngā mahi i pahawa atu i te 1 o Hepetema, 2022, ki te 10 o Tīhema, 2023.
E iwa ngā wāhanga e tuwhera ana ki ngā tautapanga. Ko te tohu whakamutunga, ko Te Tohu Oranga Angitu, ā, ka whakaingoatia te kaiwhiwhi hei taua pō tonu rā.
Anei ētahi kōrero e pā ana ki ia wāhanga, ko wai mā hoki e āhei ana ki te tono, tae atu ki ētahi o ngā paearu.
Ngā Kaupapa
Te whakanui i te auahatanga ā-matihiko mō te reo Māori
E whakanui ana te kaupapa matihiko i te tangata, i ngā kaupapa, i ngā whakahaere rānei kua whakamahi i ngā rauemi matihiko hei āwhina te reo Māori. He waihanga pae matihiko rānei, he rauemi rānei, he auahatanga kē rānei e tautoko ana i te whakarauoratanga me te whakamāoritanga o te reo. Kua whakaaturia e te tautapa i tēnei kaupapa tana auahatanga ki te whakamahi hangarau ki te whakaako, ki te whakaware rānei i te iwi tūmatanui, i te reo Māori.
- Ka āhei tō tautapa i tētahi tangata, i tētahi whakahaere, i tētahi kaupapa rānei mō tēnei tohu.
- Me hāngai tēnei tautapanga ki ngā hua i puta i Aotearoa.
- Me whakamahi e ngā tautapa i tēnei kaupapa tētahi momo hangarau.
Te whakatairanga i te reo Māori mā te toi
E whakanui ana te kaupapa Toi i ngā ringa toi, i ngā kaiwhakaari taketake, o nāianei hoki, i ngā whakahaere auaha me ngā whakahaere ā-ahurea kua nui te whakaheke werawera mō te reo te take. Ko te kaiwhiwhi tērā kua tino whakawhanake i te whakamāoritanga me te whakatairangatia o te reo Māori i ō rātou hapori, i Aotearoa whānui hoki/rānei.
- Ka āhei tō tautapa i tētahi tangata, i tētahi whakahaere, i tētahi kaupapa rānei mō tēnei tohu.
- Me hāngai tēnei tautapanga ki ngā hua i puta i Aotearoa.
- Me whai hāngaitanga ngā tautapanga ki te taiao ā-āhurea, ki te taiao auaha whānui hoki o Aotearoa. Ka āhei ngā tautapanga e hāngai ana ki ngā mahi auaha, ki tētahi kaupapa, ki tētahi taiopenga, ki tētahi rōpū rānei e whakahaere ana i te whakawhanaktanga me te whakaaturanga o ngā toi.
Te whakapakari i te reo Māori ki te mātinitini
E whakanuia ana e te kaupapa Hapori ngā toa hapori kāore i te mōhiotia whānuitia, me ngā kaupapa ā-rohe e whakaputa ana i ngā hua pai ki te reo Māori i ō rātou hapori. E whakanui ana tēnei kaupapa i te mana o te takitini me ngā kaupapa a te mātinitini ki te taute i te reo Māori, ā, ka whakanuia ngā hua o ēnei kaupapa ki te whakarauora i te reo Māori. E māraurau ana ngā kaupapa ā-hapori katoa - ngā rōpū, ngā marae, ngā taiopenga, tētahi tangata rānei e mahi ana i ngā mahi e tino ora ai te reo i ō rātou hapori.
- Ka āhei tō tautapa i tētahi tangata, i tētahi whakahaere, i tētahi kaupapa rānei mō tēnei tohu.
- Me hāngai tēnei tautapanga ki ngā hua i puta i Aotearoa.
- Me hāngai pū ngā tautapanga ki ngā hua i tētahi, i ētahi hapori rānei i Aotearoa.
Te kounga o te whakatairanga a te pakihi i te reo Māori
E whakanui ana tēnei kaupapa i ngā pakihi kua whakauru i te reo Māori i ā rātou mahi, i ā rātou rawa, i ā rātou ratonga, e āwhina nei i te whakamāoritanga o te reo Māori i te rāngai arumoni. Me whakaatu e te tautapa tā rātou ū ki te whakawhanake i tētahi taiao pakihi reorua, me te whakatairanga i te reo Māori i ā rātou rawa, i ō rātou mātāpono hoki/rānei. He whakahaere pea kua whakaatu i te kounga o tā rātou whakauru i tētahi mahere reo Māori, e kitea hoki/rānei ana te reo Māori i tō rātou wāhi mahi.
- Ka āhei tō tautapa i tētahi tangata, i tētahi whakahaere, i tētahi kaupapa rānei mō tēnei tohu.
- Me hāngai tēnei tautapanga ki ngā hua i puta i Aotearoa.
- Me hāngai ngā tautapanga ki ngā pakihi, ki tētahi tangata rānei i te ao pakihi.
- Ka whakaarohia ngā tautapanga mō ngā kaupapa ā-roto, mō ngā kaupapa rānei e whakapakari ana i ngā āheinga o te pakihi, he rawa, he taiopenga, he whakahau, he hōtaka ā-waho rānei.
Te pākaha o ngā mahi whakaako me te ako i te reo Māori
E whakanui ana te kaupapa Mātauranga i ngā pouako, i ngā kura, i ngā whare, me ngā kaupapa whakahirahira kua whai hua i ngā mahi whakaako, whakatairanga hoki i te reo Māori. Ko ngā akoranga ōkawa, ōpaki hoki ēnei kua whakaaweawe i ngā ākonga ki te whakahiapo i te reo, ahakoa te pakeke, te taumata rānei. Me kite, me nui hoki te hua ki ngā tāngata, ki ngā hapori e āwhina ana i ngā mahi whakarauora i te reo Māori.
- Ka āhei tō tautapa i tētahi tangata, i tētahi whakahaere, i tētahi kaupapa rānei mō tēnei tohu.
- Me hāngai te tautapanga ki ngā hua i puta i Aotearoa.
- Ka whakaarohia ngā tautapanga mō te tangata, me ngā rōpū kua whakaaweawe, kua whakahaere hoki i te akongia me te whakaakongia o te reo Māori, ā, e kitea ana ngā hua i ō rātou hapori.
Te mahi nui whakaharahara mō te reo Māori i te ao pāpāho
E whakanui ana tēnei kaupapa i ngā kaihaurapa kōrero, i ngā kaiwhakapāho, i ngā kaihanga kiriata, i ngā arapāho me ngā whakahaere e angitū nei ā rātou whakamahi i ā rātou pae ki te whakawhānui i te reo Māori. Tērā pea kua puta i ngā tautapa tētahi hua pūmau ki te whai wāhitanga me te whakaahuatanga i te taiao pāpāho, kua whakaatu rānei i tētahi whakahau pārekareka, i tētahi pūrākau mō te reo Māori, kua whakaatu rānei i tētahi panonitanga whai hua mō te whakaurunga o te reo Māori i ā rātou mahi.
- Ka āhei tō tautapa i tētahi tangata, i tētahi whakahaere, i tētahi kaupapa rānei mō tēnei tohu.
- Me hāngai te tautapanga ki ngā hua i puta i Aotearoa.
- Ka whakaarohia ngā tapanga mō te tangata, mō tētahi rōpū rānei e whakaaro ana kei te ahumahi arapāho rātou e mahi ana. Hei tauira, mēnā e whai wāhi atu ana te kaupapa ki te Arapāho me ngā Toi, mā te kaitautapa tonu e tohu ko tēhea te kaupapa e tika ake ana.
Ngā kaupapa kāwanatanga mō te reo Māori
E whakanui ana tēnei kaupapa i ngā tari kāwanatanga, i ngā hinonga, me ngā whakahaere kua whakatinana i ā rātou kaupapa here, i ā rātou kaupapa rānei e tautoko ana i te whakarauoratanga me te urunga o te reo Māori i te ao tūmatanui. E whakanui ana tēnei tohu i ngā wawata a te Maihi Karauna me Te Whare o te Reo Mauriora, me tana waihanga, me tana whakaū i tētahi Aotearoa e rere māori noa nei, e kitea hoki ana te reo Māori i ngā mahi o ia rā.
- Ka āhei tō tautapa i tētahi kaimahi tūmatanui, i tētahi whakahaere kāwanatanga, i tētahi kaupapa, i tētahi whakahau rānei e arahina ana e te kāwanatanga, mō tēnei tohu.
- Me hāngai te tautapanga ki ngā hua i puta i Aotearoa.
- Ko te painga atu mehemea e hāngai ana te tono ki ngā whāinga rautaki a te Maihi Karauna, a te Maihi Māori hoki/rānei, i raro i Te Whare o te Reo Mauriora. Ka tino pōhiritia ngā tono a ngā hinonga me ngā tari kua whai mahere reo.
He aumangea rangatahi mō te reo Māori
E whakanui ana te kaupapa rangatahi i ngā mahi a tētahi rangatahi, a tētahi whakahaere rānei e arahina ana e te rangatahi, e tino whakatairanga ana i te reo Māori. Ko ngā tautapa i tēnei wehenga te āpōpō o te reo, ā, kua tino kitea tā rātou ū ki te whakamāori me te whakarauora. Ko te kaiwhiwhi o te tohu Rangatahi te rōpū, te tangata rānei kua whakaatu i tā rātou auaha, tō rātou ngākau whiwhita, kua whai hua hoki ā rātou mahi ki ō rātou hoa.
- Ka āhei tō tautapa i tētahi tangata, i tētahi whakahaere, i tētahi kaupapa rānei mō tēnei tohu.
- Me hāngai te tautapanga ki ngā hua i puta i Aotearoa.
- Ka whakaarohia ngā tautapanga mō tētahi rangatahi, mō ngā whakahaere me ngā rōpū e arahina ana e ngā rangatahi.
- Ka kīia te rangatahi i tēnei horopaki, ko ērā e 25 ana te pakeke, heke iho rānei.
He toka tū moana - Te whakatinana i ngā mahi rangatira me te tū hei tino aumangea mō te reo Māori
Ka tukuna Te Tohu Whakahirahira o Tū Rangatira ki tētahi tangata, ki tētahi rōpū whakaharahara rānei kua whakaatu i te mīharo o ā rātou mahi ārahi, o tō rātou manawa tītī, me ngā hua maha kua puta i tā rātou tū hei toa reo Māori. E whakanui ana tēnei i te hunga kua nui noa atu tā rātou ū ki te reo, kua tū rangatita, kua mate ururoa, ā, kua puta he hua mō te āpōpō. E whakanui ana tēnei tohu i te wāhi nui o te hunga nei ki ngā mahi whakarauora, whakamāori hoki i te reo Māori.
- Ka āhei tō tautapa i tētahi tangata, i tētahi whakahaere, i tētahi kaupapa rānei mō tēnei tohu.
- Me hāngai te tautapanga ki ngā hua i puta i Aotearoa.
- Ka whakaarohia e ngā kaiwhakawā te pānga, te pono, te kounga hoki o ā rātou mahi ārahi, me ō rātou hononga ki ngā kaupapa reo Māori whānui.
- I tōna tikanga me taea e ngā tautapanga te whakaatu i tō rātou angitū i ngā mahi tautoko i te reo Māori, me te tuku i ētahi whakaaro mō ngā pānga ki te āpōpō.
Ngā FAQ
Ka kati ngā tautapanga ā te 11:59pm o te Rātapu, te 10 o Tīhema, 2023.
Kua nui tonu ngā tono, tae atu ki ngā tono kia whakaroatia te tukanga tautapanga. He hiahia nō mātou kia tika te whakanuia o ngā toa reo Māori i whakatau ai mātou kia whakaroangia te tukanga, kia tū hoki ai Ngā Tohu Reo Māori ā te tau 2024.
Ka aroha hoki te nui o ngā mahi kua pahawa i tēnei tau, ā, e hiahia nei mātou kia hopukina, kia tautokona hoki ērā kaupapa ki te taumata tiketike katoa e taea ana e mātou. Ki a mātou, ka āhei tēnā mēnā ka whakaroangia ngā tautapanga.
Mehemea kua tukuna kētia e koe tētahi tautapanga, ka āhei tō whakakore i tō tautapanga i te whārangi matua o te
tomokanga tono, ka tuku ai i tētahi mea hou. Mehemea e tārewa ana tō tono, ka āhei tō whakarerekē i ngā mea e hiahia nei koe, tae atu ki te wā ka tukuna.
Ka āhei tō tono i tō tautapa ki ngā wāhanga katoa e hāngai ana! Ka mutu, e āki ana mātou kia pērā koe.
He reo ā-ture te reo Māori i Aotearoa nei, ā, ko tā Te Taura Whiri he tautoko i te whakamāoritanga me te whakarauoratanga o te reo Māori mō ngā tāngata katoa o Aotearoa. Me te aha, e tuwhera ana Ngā Tohu Reo Māori ki ngā tāngata katoa o Aotearoa e whakanui ana, e tautoko hoki ana i te reo Māori. Ehara i te mea me Māori koe e taupata ai, e tautapatia ai rānei koe.
E aro ana te whakahaere o Te Taura Whiri i te Reo Māori ki te whakamāori me te whakarauora i te reo Māori i Aotearoa nei. Me te aha, me hāngai ngā tautapanga mō Ngā Tohu Reo Māori ki ngā hua me ngā mahi i Aotearoa nei, mō ngā tāngata o Aotearoa. Heoi, kei wāhi kē pea te hunga ka tautapatia.
Kāore i tēnei wā, engari ka āhei tō mātakitaki i te taiopenga mā tā mātou pae pāhopori.
Hononga