Iti rearea teitei kahikatea ka taea!

Kai te iti, kai te rahi o te Ao Māori tēnā rā tātau katoa!  

Tēnā tātau i runga i ngā tini āhuatanga o te wā.  Ko ngā mate maha kua takapau atu ki tua o te pae o te wharau, haere, okioki atu!  Ki a tātau ngā urupā o rātau mā kua ngaro ki te pō, ngā mihi nui ki a koutou.  

Ko te pūtake o tēnei tuhinga he whakaputa whakaaro mō te pae whaikōrero i tōku kāinga i Ruatāhuna.  Ko Ngātai Rangihau taku ingoa, he uri ahau nō roto i a Tūhoe, i a Te Arawa hoki.  Ko waku hapū i roto o Ruatāhuna ko Ngāti Manunui, ko Ngāi Te Riu.  Ko Ruatāhuna tētahi o ngā kāinga tawhito o roto i a Ngāi Tūhoe.  Ko ōna pepeha kōrero; ko Ruatāhuna Kākahu Mauku!  Ko Ruatāhuna Paku Kore!  

Tēnā, kia ruku tika atu ki te kaupapa o te pae kōrero o Ruatāhuna.  Kāre e rerekē ake tēnei pae tapu ki wō ētahi atu wāhi, ētahi atu iwi.  Ara, kai te tokoiti haere kē atu te hunga kawe ake i ēneki āhuatanga a kui mā, a koro mā.  Ahakoa anō e waimaria ana mātau kai runga tonu i ō mātau pae, he kaumātua, he whītiki o te kī i whāngaihia e ngā koroua o te ao kōhatu, heoi anō, kua tokoiti nei rātau.  Koinei te rahi i kite i ngā koroua, i rongo i ngā kupu a te hunga matatau ki ngā āhuatanga e pā ana ki te whaikōrero, otirā ki ngā kōrero whakahirahira, hohonu o Te Urewera, o Tūhoe.  

Kai roto i a Ruatāhuna te mahi a te pae nekeneke.  Tērā te wā e rārangi ana ngā pae tapu i ngā kākā tarahae, ngā manu tātāriki o tēnā hapū, o tēnā hapū.  Ināianei me neke ngā kaiwhaikōrero o tēnā hapū, o tēnā whānau ki ngā marae katoa o te mārua nei, kua mimiti hoki, kāre i te rahi.  Ana, kua kīia, he pae nekeneke! 

I te tau 2019 i whakahaerehia he wānanga whaikōrero i runga i ngā marae hai āwhina i te hunga e ngākaunui ana ki te pupuri i te pae kōrero o te mārua.  He kaupapa tēnei mō ngā hapū katoa o roto i a Ruatāhuna whānui.  He nui ngā kaupapa i kōrerohia.  Arā, ko ngā pepeha kōrero, ngā tohu whenua, ngā mahi o ngā hāhi, aha atu, aha atu.  Ahakoa anō te pai o wēnei wānanga kāre i tino maha ngā pia i puta ake.  I roto i ngā wānanga i whakatauhia e ngā pakeke kua eke tonu te wā kia whakatūhia ngā tāhae o te kāinga ki te whaikōrero.  Kua tino tokoiti nei hoki rātau ngā pakeke, pai ake te whakatūtū haere i te rangatahi ināianei i te wā kai konei tonu rātau hai taituarā, hai whakawhirinakitanga mō rātau.  Ana, kua pēnā!  Kua tīmata haere ētahi o ngā tāhae te tuku kōrero ki runga i a marae ātea, te kawe atu hoki i ētahi o ngā mahi a ngā karawa o Ruatāhuna.    

I tērā tau (2020) i uaua te whaiwhai ake i te āhuatanga ki ngā wānanga nā runga i te mate urutā, te mate korona nei.  Heoi anō, kua whakatauhia e te taraipara o Manawarū i tēnei tau mā ngā hapū, mā ngā whānau e whakahaerehia ōna ake wānanga.  Kotahi te hapū kai te wānanga i te marama o Pēpuere, ko Ngāti Kākahu-tāpiki tērā, ko ngā mahi Toi kē tā rātau kaupapa. 

Ko te kōrero nui i te kāinga ināianei, kua tino mātao haere ngā ahi o te maha o ngā whānau o Ruatāhuna, otirā o Tūhoe.  Kua tino rahi te whānau kua kore nei e hoki hoki ake ki wō rātau hapū, ki tō rātau Te Urewera.  Koinei te mahi nui kai mua i ngā hapū o Ruatāhuna ināianei.  

Kai roto anō i te kāinga ētahi atu e kaha ana, pēnei i a te Tuawhenua trust, i te Wharekura o Huiarau e kukume ana i ngā tamariki ki roto i te ngahere.  

Mā roto mai i te whakahoki ake i ngā whānau, ngā tamariki ki roto o Te Urewera, ki te takahi i ngā tapuwae o ngā tīpuna, e kaha ai ngā kaikōrero o āpōpō.  Mā roto mai anō i te whakapakari i ngā rangatahi ki ngā kōrero o te one tapu, te one whero o Ruatāhuna kī ake ai ngā kete mātauranga o ngā kaikōrero o āpōpō.  Mā tēnei pea eke atu ai te rearea ki te taumata o te kahikatea o te wao tapu nui a Tāne.  

Koinei te huarahi ka whāia e Ruatāhuna ki te whakapakari i tōna pae kōrero.

Ehara tēnei i te ara hou, he ara nō tuawhakarere nō ngā tīpuna kua ngaro ki te pō.  

Hai whakakapi ake i ngā kōrero ka tika te whakataukī nei, ‘hokia ki ō maunga kia purea ai e ngā hau a Tāwhirimātea’.