He tahua pūtea rautaki mō te whakarauoratanga reo Māori

Kua mihia e Te Taura Whiri i te Reo Māori ngā nekehanga pūtea ki te whakarite i te pūtea tautoko haere tonu, haere tonu mō ngā mahi whakatakoto mahere reo, whakapiki hoki i te tokomaha o te hunga kaiwhakamāori whai tohu kaiwhakamāori ā-tuhi, ā-waha.

 I roto i Te Pūtea 2019, kua tohua he pūtea tāpiri o te $2.460 miriona ia tau, ia tau ki Te Taura Whiri, me te $1.5 miriona o taua pūtea he mea kua toha kē mai i ngā tau e rua kua taha ake nei, nā, ināianei kua whakaritea kia haere tonu.

E kī ana te Tumuaki o Te Taura Whiri a Ngahiwi Apanui, he mea rautaki te tahua.

“He mea tautoko e Te Taura Whiri te Whakamaheretanga Reo, engari ko ngā whakahaere, ko rātou kē te hunga kei te hanga i ngā mahere, ko rātou anō te hunga kei te whakatinana i aua tikanga. Kua oti i Te Rūnanga te whakatau hei te mutunga o te tau 2021 me whai mahere reo ngā tari kāwanatanga katoa. E tautokotia ana hoki e mātou ngā whakahaere rāngai hapori me ngā pūtahi i te rāngai tūmatanui whānui tonu.

“Ahakoa kāore ōna pūtea mō te ratonga whakamāori, ka whakatenatena tonu Te Taura Whiri i te hunga matatau ki te kōrero Māori, koia te paerewa e tino hiahiatia ana, kia eke ki ngā taumata e tika ana kia whakawhiwhia te tangata ki te tohu whakamāori ā-tuhi, ā-waha i raro i Te Ture mō te Reo Māori 2016.


“Tāria te wā ka piki te hiahia mō ngā ratonga whakamāori, mā mātou ngā paerewa e pupuri, e hāpai tonu. I roto i tōna whakarauoratanga he mea nui kia puritia te kounga o te reo Māori, kia mau, kia puāwai. E mātua whakarite ana ā mātou pūnaha whakamana tohu kaiwhakamāori ka tutuki tēnei.

“He tohu ēnei whakatau pūtea o te tīmatanga a te whakatinanatanga haere o te Rautaki reo Māori a te Karauna, te Maihi Karauna, he mea i whakaterea e te Minita Whanaketanga Māori a Nanaia Mahuta tata ki te tīmatanga o te tau. Ko tōna wairua, ko tōna koronga mō te tau 2040 ka eke ki te miriona tāngata, ngā tāngata nō Aotearoa e mōhio ana ki te kōrero Māori ki tōna taumata taketake.

“Kua tohua hoki i Te Pūtea tētahi paku pūtea mō te aromatawai me te arotake. Mā konei e whai mōhio ngā whakatau ki ngā rauemi e hiahiatia ana hei tautoko i te whakarauoratanga ā haere ake nei. 

“E mōhiotia ana te whakataukī “mā ōna hua ka mōhiotia te rākau” i te ao Māori, i te ao Pākehā hoki. Mōhio pai Te Taura Whiri ka tahuri mai te kāwanatanga, te iwi Māori, ka mutu, katoa mai, katoa mai e ngākaunui ana ki te reo ake o Aotearoa ki a mātou ki te kite he pēhea rā ngā hua. Kua titikaha te ngākau ki te kī atu, āe mārika, tareka ana".