Ko tō auahatanga te taumata

Te Tūāpapa o te Pā reo Māori

Matatū ana te māhurihuri kei runga i te maunga tāpuapua a Hikurangi, e hakarae ana ki Ōmauri ki ngā nīoreore e rere kau ana i ngā wai māori ki Pipiwai. Ka whaongia ngā kete kai a Te Orewai e te Punakauariki, hei oranga tinana, hei oranga wairua!

Haruru pai te reo tūpuna o te Marae a Tau Henare ki ngā uri hakaheke "E tama, e tama! E tupu ana, e pehi ana ō pakiaka ki a Papa, ō manga ki a Rangi, e tū ana koe i te hau e kore taea te hakaaueaue, hei hakamarumaru, hei hakaruruhau mō tō whānau, tō hapū, tō iwi"

Ko Shaquille Shortland te korokē nei e mihi atu ana ki a koutou e hakarauika mai nā. Ko Hineāmaru, Ko Rāhiri. Ko Te Waana Pou, Ko Te Kapua Neho ngā tūpuna e manaaki, e arahi ana i waku taha Ngāti Hine, Ngā Puhi me Te Roroa ōku. 28 waku kaumātua, e noho ana hau ki Te Terenga Paraoa, ki Te Tauwhanga-a-Reipae hei tonotono pōtae rau mō ngā kokonga katoa o Te Whare Tapu o Ngā Puhi, tēnā tātou.

Me titiro hakamuri kia anga hakamua

Koia nei tētahi o ngā kaupapa kōrero o ngā tū ohorere kei konei ki Tunatahi, Tākiwira mō te Manu kōrero i te wiki nei.

E hakawhāriki ana e rātou ngā taitamariki i wa rātou wawata, i wa rātou moemoeā mō te āpōpōtanga kei mua i te aroaro. E titiro hakamuri ana rātou ki ngā kōrero tuku iho a Nukutawhiti, a Kupe, a Māui-tikitiki-a-Taranga mā me ngā tikanga, ngā pukenga, ngā huanga katoa kei roto i a tātou te iwi Māori, he iwi pōkai moana, he iwi mōrehu. I rere atu ai te kōrero, ka pēhea tātou e tūtuki pai i ngā wawata o te wā nei, ki te hakarauora i tō rātou reo rangatira, ki te mōhio pai i ngā tikanga tawhito, ki te wānanga i ngā kōrero tuku iho o tātou

Ka tū mai tētahi tauira anō me tana kaupapa kōrero tuarua;

He aha te rautaki hakarauora reo a tō whānau?

Katahi ka tū te taitamawahine ki te kōrero i te koretaketanga o tana whānau ki te mau, ki te ako, ki te kōrero i te reo rangatira. E hakaaro ana ia ki te hakatū he rautaki ki te hakarauora i te reo ki tana kāinga mā ngā iho pūmanawa, mā te kōrero, mā te hakaharihari i ngā wāhanga ako reo.

I hūrō ai te whare me te reka o ngā kōrero kua kōrerohia me te kaikōrero hakamutunga o te wāhanga nei.

He akoranga kei tua o te akomanga

He kōrero tōtika tēnei, he kōrero pono. Koiā rā taku hakaaro ki te hanga tētahi Pā Reo Māori kei runga i a Minecraft. He ara hou mō ngā rangatahi ki te ako i tō tātou reo, tō tātou tikanga tawhito nooki. Kua hanga au i ngā whare ō mua, ko te whare kōkōrangi, te whare maire, te whare tāpere me te whare karioi. Ka taea e mātou ki te hanga i te whare kaurinui, he momo whare wānanga i te āhua o te honu e hikoi haere ana ki ngā kokonga e whā o te ao!

Ko tō auahatanga te taumata o tēnei waahi! Ka taea e ngā rangatahi ki te tāpiri i ō rātou ake hakaaro, hiahia mō te Pā me ngā kaupapa kōrero o ia wāhanga reo.

E ai ki ngā kōrero kua hakawhaarikitia e rātou ngā rangatira mō āpōpō, kei a rātou kē ngā tirohanga o muri, kei a rātou kē ngā rautaki hakarauora reo, kei a rātou kē ngā waahi ako kei tua o te karaehe kura! Ko te tino pātai o ngā pātai, me pēhea rā tātou e tīmata ai te āpōpōtanga?

Ka hakapuare ngā tatau o 'Tūāpapa Pā Reo Māori' hei te mutunga o Te Rawenga Matariki i Te Tahi ō Pīpipiri ki wētahi o ngā taitamariki e hiahia ana ki te hakamātautau i wēnei momo wāhanga reo i mua i te tono ki ngā kura katoa ki te uru mai ki tēnei kaupapa utu kore mō te reanga hakaheke ō tātou.

Whai mai i waku whārangi pukamata, paeāhua raini a 'Shaquille Shortland' me 'Tūāpapa Māori Language Academy & Consultancy / @_tuapapa_' kia mōhio pai koe i ngā wāhanga rēhita mō te kaupapa nei.

Nā reira tātai whetū ki te rangi, mau tonu, mau tonu. Tātai tangata ki te whenua, ngaro noa, ngaro noa. Tēnā tātou katoa.

 


Kāti, ko tā He Muka he whakaputa kōrero ki te reo Māori. Ko ngā tirohanga, whakaaro rānei kei roto i te tuhinga nei he mea whaiaro nō te tangata nāna te kōrero i tuhi. Ka mutu, kāore i te whakaatu i ngā whakaaro o, i ngā kōrero a, rānei, Te Taura Whiri i te Reo Māori, āna kaimahi, tana pae whakahaere, tana poari rānei, tae atu rā ki ngā tari, ngā pakihi rānei e whai pānga ana ki Te Taura Whiri i te Reo Māori, ahakoa te hononga, hāunga i ngā mea kua āta whakahuatia ake ai.  Ehara ēnei tirohanga, whakaaro, kōrero rānei i te mea whakaiti, whakahē rānei, i te iwi, i te hapori, i te rōpū, i te tari, i te pakihi, i te tangata rānei.