Ko tōku reo, tōku rongomaiwhiti
Ko Matawhaura te maunga
Ko Rotoiti te moana
Ko Te Arawa te iwi
Ko Te Arawa te waka
Ko Ruato te marae
Ko Ngāti Rongomai te hapū
Ko Tama-Te-Kapua te tangata
Tēnā rā tātou katoa, ko Nepia Vaeau Takuira-Mita tōku ingoa. E 28 aku pakeke, ā, i kuraina ahau ki Te Kura Kaupapa Māori o Manawatū ki Rangitāne me Te Kura Kaupapa Māori o Ngā Mokopuna i raro i ngā mātāpono o Te Aho Matua.
Āe, i poipoia tōku reo Māori ki te kōhanga, ki te kura kaupapa me te wharekura, engari ki te hoki tātou e 28 tau ki muri, waimarie katoa au i ako taku whaea i te reo Māori ahakoa kāore he toto Māori ōna. I te noho tahi o rāua ko taku matua, ka toko ake te whakaaro me whāngai te reo Māori ki ō rāua uri ki te kāinga. Nā tēnei i mau i a au te reo Māori ki te kāinga i a au e pēpi ana.
Nō taku whānautanga mai ki tēnei ao kua hīkoi tahi māua ko te reo Māori. Ko te hē o ētahi i ēnei rā, he pōhēhē ki te tipu mai te tamaiti ki te kura kaupapa i roto rānei i tōna ao Māori, ka kore ia e whai mahi pai, ka kore rānei tōna ihu e puta i te hapori e noho nei tātou. Tērā pōhēhē tērā! Nā taku mōhio ki te reo i whai mahi au ki te whakaaturanga e kī ana ko Ahikāroa, nā, kua whai kiko ōku moemoeā. Ko te mea pai hoki o Ahikāroa ko te nuinga o ngā kaimahi he Māori, ka tīmata ngā rā mahi ki te karakia i te reo Māori me ērā momo mea katoa. Nā, i te mutunga mai ko tētahi o ngā whāinga matua o te hōtaka nei, ko te whakaako i te reo Māori ki te hunga kāore i te tino mārama, he whakataurite hoki i te rere o te reo Māori ki runga i te pouaka whakaata ki tērā o te reo Pākehā.
Nā tōku reo hoki ahau i whai wāhi ki tētahi ope paku i haere ki Hapani mō ngā wiki e toru ki te whakaatu atu ki ahurea kē te ātaahua o tō tātou reo Māori. Ki a au nei, ko tō tātou reo Māori tō tātou rongomaiwhiti! I ēnei rā, mēnā he tangata mōhio koe ki te reo Māori me te reo Pākehā ka māmā ake tō kimi mahi, ā, ka ngāwari ake tō hīkoi i roto i ngā ao e rua.
Waiho ko te mahi ki reira, ko te tino painga o te mōhio ki te reo Māori ki a au nei, ko te mārama ko wai koe, nō hea koe, te mōhio ki tō tuakiritanga. Mā tēnā ka mōhio koe ki tō tū i tēnei ao. Ko te wāhi ki a au ināianei he tuku i tēnei taonga ki aku uri, arā ki taku kōtiro e waru ōna pakeke ināianei, he kōtiro kōrero Māori ia me taku whakahīhī. Mēnā he kupu akiaki āku ki a koutou e hoa mā, puritia tō reo Māori, puritia tō ahurea Māori, koirā tō rongomaiwhiti, e kore e taea e tētahi te haukoti. Kōrerotia te reo i ngā wā katoa, i ngā wāhi katoa. Patua te whakamā, he ātaahua te reo Māori!
Hononga whaipānga:
Kāti, ko tā He Muka he whakaputa kōrero ki te reo Māori. Ko ngā tirohanga, whakaaro rānei kei roto i te tuhinga nei he mea whaiaro nō te tangata nāna te kōrero i tuhi. Ka mutu, kāore i te whakaatu i ngā whakaaro o, i ngā kōrero a, rānei, Te Taura Whiri i te Reo Māori, āna kaimahi, tana pae whakahaere, tana poari rānei, tae atu rā ki ngā tari, ngā pakihi rānei e whai pānga ana ki Te Taura Whiri i te Reo Māori, ahakoa te hononga, hāunga i ngā mea kua āta whakahuatia ake ai. Ehara ēnei tirohanga, whakaaro, kōrero rānei i te mea whakaiti, whakahē rānei, i te iwi, i te hapori, i te rōpū, i te tari, i te pakihi, i te tangata rānei.