Te Mana Kuratahi o Te Whanganui-a-Tara ki Ōtaki 2021

Ka maewa kōmuri te aro ki namata, ki te utanga mai o Matahōrua.
Ko te Tūranganui o Kupe, ko te Aroaro o Kupe. Ka tū ko te Maraenui a Kupe.
Karapoti ai Te Whanganui-a-Tara i ngā motu tapu. Ko Matiu, ko Mākaro, ko Mokopuna.
Kia rere tonu te titiro me he manu aute ki te matairangi i Tangi te Keo.
Ko Ngā Mokopuna taku whakatamarahi ki te Ūpoko o te Ika a Māui Tikitiki a Taranga.
Tīhei Mauri Ora.

Kōrero Arataki

Kei Maraenui Te Kura Kaupapa Māori o Ngā Mokopuna. Ko Maraenui tētahi kāinga o Kupe i tōna wā, kei Motukairangi i Te Whanganui-a-Tara. E toru ngā motu e tū mārakerake mai ana i te whanga o Te Whanganui a-Tara, arā, ko Matiu, ko Mākaro, ko Mokopuna. Ko Mokopuna te motu iti e noho pātata ana ki a Matiu.

I tapaina tō mātou kura ki a Ngā Mokopuna e te manu rangatira, a Richie Luke. I matakitea e ia ko te motu o Mokopuna te kaitiaki o Matiu, o Mākaro hoki. Otirā, ko mātou nei Te Kura Kaupapa Māori o Ngā Mokopuna te kaitiaki o te whanga o Te Whanganui-a-Tara. Me te

aha, i hua ake ai te kōrero, “Mokopuna ki tai; Ngā Mokopuna ki uta.”

Te Aho Matua

Ko Te Aho Matua te kaiārahi, te kaiarataki i ngā Kura Kaupapa Māori katoa, huri noa i te motu.

E ono ngā mātāpono o Te Aho Matua. Ko ‘Te Ira Tangata’ te kaitiaki i te taha wairua o te tamaiti. Ko ‘Te Reo’ te kaipupuri i tō tātou reo rangatira. Ko ‘Ngā Iwi’ te kaituitui i ngā tamariki ki ōna whakapaparanga maha. Ko ‘Te Ao’ te kaituku i ngā tamariki ki te ao whānui, ki te ao o nāianei rangi hoki. Ko ‘Ngā Āhuatanga Ako’ te kaiwhakaratarata i te tamaiti ki ngā akoranga tuku iho. Ka mutu, ko ‘Ngā Tino Uaratanga’ e rangitāmiro nei i ngā mahi a te whānau me te kura kia tū pakari ngā tamariki hei raukura mō ō rātou iwi.

Katoa, katoa ēnei he akoranga tuku iho i te kāhui atua Māori nō tuawhakarere. Nō ngā Rangi Tūhāhā te wairua o te tangata. Koianei ngā taonga tuku e whakatōkia ana ki roto i ngā tamariki mokopuna kia tū pakari, kia tū rangatira mō tōna whānau, hapū, iwi anō hoki. I mua i tō mātou tū ki te papa tū waewae, ki te mura o te ahi, i parahia e ō mātou mātua tīpuna te huarahi hei huatakitanga mā mātou. “He kākano i ruia mai i Rangiātea. E kore ia e ngaro.”

Mana Kuratahi ā-rohe

I tēnei tau, 2021, i te marama o Paenga-whāwhā, i tū mātou ki te whakataetae Mana Kuratahi o Te Whanganui-a-Tara ki Ōtaki. I te tīmatanga, e wiriwiri ana ētahi kaihaka. Ko ētahi e hīkaka rawa ana. Heoi, i te mutunga iho o te rā, i te rite ngā tamariki katoa ki te whakapau kaha. Tū te ihiihi, tū te wehiwehi, tū te wanawana! I tū te puehu i te māia me te pakari o ngā kapa haka katoa.

Inā te rōreka o tō tātou reo Māori e rere māori ana. Ko te kapa haka tētahi ara e taea ai e tātou te iwi Māori te whakapuaki ō mātou whakaaro, te whakawhāriki ngā hītori me ngā kōrero tuku iho, te whakatairanga hoki tō tātou ahurea Māori. Koinei ētahi whāinga nui i roto i a mātou nei mahi kapa haka ki te kura. Kia tū māia, kia tū ngātahi, kia tū kaha i tō tātou nei ao Māori. Nō reira, ahakoa i whakaihuwaka mātou te kapa haka o Ngā Mokopuna, ko te toa kē o te rangi, ko te whakakotahi mai o ngā kura ki raro iho i te korowai kotahi, arā, ko te reo Māori me ōna tikanga. “Whāia te iti kahurangi. Ki te tuohu koe, me he maunga teitei.”

Mate Urutā

I whakaritea te whakataetae nei kia tū i te marama o Nōema, i tērā tau, 2020. Tēnā pōhēhē tēnā! I te Ākuhata, i horapa anō te ngārara rā o te mate-urutā ki roto i a Aotearoa nei. Ahakoa i tīmata kē tā mātou whakarite mō te whakataetae nei, i tere whakamōhio mai ngā kaiwhakahaere o te Mana Kuratahi i ngā whakaritenga hou, arā, te panonitanga o te rā whakataetae ki tēnei tau tonu.

He painga, he painga kore hoki i roto i taua āhuatanga. Ko tētahi painga kore, kāore i āhei ngā pakeke o te kura tuatahi te tū ki te atamira. Heoi, ko te painga i hua mai, i whai wāhi ai ngā teina ki te whakapakari ake i ngā pūkenga kapa haka, me te whakakaha i te māiatanga ki roto i a

rātou kia tū ki mua i te aroaro o te marea. “Ka pū te ruha, ka hao te rangatahi.”

Whakakapinga

Hei whakatepe ake, arā noa atu ngā akoranga i whāia ai e mātou kia tū pakari ki te whakataetae Manu Kuratahi o Te Whanganui-a-Tara ki Ōtaki. I heke iho te tōtā, i pahore te tuara i tō mātou kārohirohi ki te papa tū waewae o Tāne Rore, o Hine Rēhia. I whakatinanatia ngā mātāpono o Te Aho Matua, otirā, i tū māia hei kaitiaki mō tō mātou whanga, mō tō tātou reo Māori anō hoki. Ahakoa ngā aupiki, ahakoa ngā auheke i tēnei ao hurihuri, he mea nui mō mātou ki te whai tonu i te ara mātauranga Māori hei tikitiki mō te māhunga. Haumi e, hui e, tāiki e!

“Ko Te Aho Matua te tāhuhu o tō mātou whare. Ko te reo Māori me ōna tikanga ngā heke whakamau. Ko te Whānau me ngā whanaungatanga ngā pou whakairo. Tēnei te tohi i te aho tāngaengae, i te aho nui, i te aho reo, i Te Aho Matua.”

Hononga whaipānga:

- Te Kura Kaupapa Māori o Ngā Mokopuna

Kāti, ko tā He Muka he whakaputa kōrero ki te reo Māori. Ko ngā tirohanga, whakaaro rānei kei roto i te tuhinga nei he mea whaiaro nō te tangata nāna te kōrero i tuhi. Ka mutu, kāore i te whakaatu i ngā whakaaro o, i ngā kōrero a, rānei, Te Taura Whiri i te Reo Māori, āna kaimahi, tana pae whakahaere, tana poari rānei, tae atu rā ki ngā tari, ngā pakihi rānei e whai pānga ana ki Te Taura Whiri i te Reo Māori, ahakoa te hononga, hāunga i ngā mea kua āta whakahuatia ake ai.  Ehara ēnei tirohanga, whakaaro, kōrero rānei i te mea whakaiti, whakahē rānei, i te iwi, i te hapori, i te rōpū, i te tari, i te pakihi, i te tangata rānei.